Kaplica św. Kolety
Kaplica pod wezwaniem św. Kolety istniała niegdyś przy domu tercjarek franciszkańskich zwanych „koletkami”, na Stradomiu, w rejonie dzisiejszej ul. Koletek. Klasztor w tym miejscu ufundował starosta gostyński Zygmunt Dembiński (zapewne adaptując na te potrzeby stojący tu wcześniej dwór), w 1593 r. zamieszkały w nim koletki wcześniej zajmujące domy na Kazimierzu, przy obecnej ul. Św. Wawrzyńca (od 1551 r.) oraz przy obecnej ul. Bożego Ciała (od 1584 r.). Przenosiny nastąpiły w okresie, w którym podejmowano próby reformy żeńskich wspólnot nieklauzurowych (na mocy bulli Piusa V z 1560 r.), a która zobowiązywała je do przyjęcia klauzury oraz uroczystych ślubów. Reformę tę tutejsze koletki przyjmowały bardzo opornie, z braku własnego kościoła nie dało się wprowadzić im klauzury, a zakaz przyjmowania nowicjuszek siostry ignorowały (ich liczba w pierwszej połowie XVII w. wzrastała). W okresie potopu Szwedzi urządzili w klasztorze stajnie. W 1739 r. siostry zbudowały kaplicę pod wezwaniem św. Kolety. Koletki korzystały też z kaplicy św. Anny przy kościele bernardynów – aby dochować klauzury, dochodziły do niej ze swego klasztoru za pomocą drewnianego, kilkudziesięciometrowego ganku nad ulicą.
W 1788 lub 1789 r. prymas Michał Poniatowski klasztor formalnie zlikwidował. Część sióstr przeniosła się wówczas do klasztoru bernardynek klauzurowych przy kościele św. Józefa w Krakowie, część jednak pozostała tutaj aż do 1823 r. (wówczas budynek sprzedano na licytacji – kupił go kupiec Józef Derych, a pozostałe siostry trafiły do św. Józefa).
Ok. 1854 r. budynek klasztoru koletek został adaptowany na potrzeby Krakowskiego Towarzystwa Dobroczynności (to z kolei przeniosło się potem do zbudowanego w latach 80. XIX w. w pobliżu nowego budynku, przy ul. Koletek 12). Pamiątką po klasztorze jest nazwa ulicy Koletek na Stradomiu, a w kościele św. Józefa przy ul. Poselskiej znajduje się figurka Dzieciątka Jezus, zwanego koletańskim, pochodząca z kaplicy w klasztorze na Stradomiu.
|
|
klasztor koletek (na pomarańczowo) na Planie Kołłątajowskim z 1785 r.; ulice rozbiegające się poniżej to obecne ulice Stradom i św. Agnieszki ( Stare mapy Krakowa i okolic) |
Dzieciątko Koletańskie, obecnie w kościele św. Józefa na ul. Poselskiej |
|
|
kaplica św. Anny w kościele bernardynów, na przedłużeniu nawy południowej, niegdyś połączona gankiem z klasztorem koletek (w ołtarzu pewien czas znajdowała się figura Dzieciątka Koletańskiego) |
|
Bibliografia
Andrzej Haratym, Kraków (z miastami Kazimierzem i Kleparzem oraz przedmieściami i najbliższą okolicą) [w:] Mirosław Nagielski, Krzysztof Kossarzecki, Łukasz Przybyłek, Andrzej Haratym, Zniszczenia szwedzkie na terenie Korony w okresie potopu 1655–1660, Warszawa 2015, s. 325–373.
Kamila Follprecht, Zmiany własności nieruchomości w Krakowie związane z kasatami klasztorów przełomu XVIII i XIX w., „Hereditas Monasteriorum”, t. 5: 2014, s. 27–41.
Bogusław Krasnowolski, Lokacje i rozwój Krakowa, Kazimierza i Okołu. Problematyka rozwiązań urbanistycznych [w:] Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, red. J. Wyrozumski, Kraków 2007 (Biblioteka Krakowska, nr 150), s. 355–426.
Michał Rożek, Urbs celeberrima. Przewodnik po zabytkach Krakowa, Kraków 2006.
Koletek, ulica [w:] Encyklopedia Krakowa, Warszawa-Kraków 2000, s. 426.
Koletki [w:] Encyklopedia Krakowa, Warszawa-Kraków 2000, s. 426.
Dzieje Krakowa, red. Janina Bieniarzówna, Jan Marian Małecki, t. II: Janina Bieniarzówna, Jan Marian Małecki, Kraków w wiekach XVI–XVIII, Kraków 1994.
Bogusław Krasnowolski, Z badań nad architekturą i urbanistyką krakowskiego Kazimierza w okresie późnośredniowiecznym i nowożytnym, „Rocznik Krakowski”, t. LV: 1989, s. 103–112.
Michał Rożek, Nie istniejące kościoły Krakowa, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, 1983 (R. 33), s. 95–120.
Stefan Świszczowski, Miasto Kazimierz pod Wawelem, Kraków 1981.
Stanisław Tomkowicz, Ulice i place Krakowa w ciągu dziejów. Ich nazwy i zmiany postaci, Kraków 1926 (Biblioteka Krakowska, nr 63–64).
Piotr Jacek (Hiacynt) Pruszcz, Kleynoty stołecznego miástá Krakowa, albo koscioły, y co w nich iest widzenia godnego y znácznego, przez Piotra Hiacyntha Prvszcza, krotko opisane, Powtornie záś z pilnośćią przeyźrzáne, y do druku z additámentem nowych Kośćiołow y Relikwii S. podane, z pozwoleniem Zwierzchnośći Duchowney, Kraków 1745.
2000–2025 Grzegorz Bednarczyk
Materiały z tej strony są objęte prawami autorskimi – zajrzyj do informacji na ten temat.
|
