Nieistniejące kościoły Krakowa |
|||||
Budynek przy Smoczej JamieW najdalej na zachód wysuniętej części wzgórza wawelskiego (w pobliżu Smoczej Jamy i baszty Złodziejskiej) odkryto w 1953 r. pozostałości murów, które początkowo zostały uznane za relikt XIII-wiecznych fortyfikacji Wawelu. W wyniku ponownych badań prowadzonych w latach siedemdziesiątych teorię tę obalono – budulec uznano za wcześniejszy. Najprawdopodobniej istniały tutaj kolejno dwa murowane obiekty, przedromański i romański, jeszcze do niedawna traktowane jako kościoły. Budowla przedromańska została wzniesiona na rozsypiskach zniszczonego wału zwanego „wiślańskim”. Data jej powstania jest oczywiście niepewna, mogło to mieć miejsce w 2. połowie X lub na początku XI w. Zbudowana została w technice podobnej do rotundy „B” (należy do najstarszych budowli wawelskich), w wapienia płytowego z zaprawą gipsową na płytkich fundamentach kamienno-ziemnych. Miejscowo zachowały się relikty części nadziemnej, do wysokości 1 m. Prawdopodobnie ok. XII w. budowla ta (której okoliczności zniszczenia nie znamy) została zastąpiona przez budowlę romańską. Tę zdaniem badaczy zbudowano na planie prostokąta z półkolista apsydą (odnaleziono półkolisty mur o grubości ok. 1,4 m, który uznano za mur kościelnej apsydy). Obiekt ten zburzony został w XIII w. podczas budowy nowych, ciaśniejszych obwarowań wzgórza wawelskiego (wskazuje się tu na 1265 r., pod którą to datą w Roczniku Świętokrzyskim umieszczona jest wzmianka o budowie fortyfikacji Wawelu przez Bolesława Wstydliwego). W opracowaniach pojawiało się przypuszczenie, że budowla ta mogła być pierwotnym kościołem św. Jerzego (z uwagi na fakt, że pod pobliskimi gotyckimi murami tego kościoła nie odnaleziono resztek murów romańskich, a przypuszczano, że nie mógł on przetrwać – jak chciał Jan Długosz – kilkuset lat w formie drewnianej). Janusz Firlet i Zbigniew Pianowski ostatnio zaproponowali zupełnie inną koncepcję, zgodną zresztą z pierwotnymi przypuszczeniami co do funkcji budowli, których relikty odkrywano – zgodnie z ich teorią odnalezione relikty nie dotyczą kościoła, ale wieży obronnej na zachodnim skraju wzgórza, górującej nad drogą wodną na Wiśle. Niestety, większość potencjalnych pozostałości budowli zostało zniszczonych w końcu XVIII w. w związku z przesunięciami ziemi podczas budowy muru obronnego.
Bibliografia
2000–2024 Grzegorz Bednarczyk Materiały z tej strony są objęte prawami autorskimi – zajrzyj do informacji na ten temat. |
» Nieistniejące kościoły Krakowa:
» przy bastionie Władysława IV
|