Suczawa (Suceava)

Suczawa, największe miasto rumuńskiej części Bukowiny, przez długi czas stulecia (od końca XIV do XVI w.) stanowiła siedzibę mołdawskich hospodarów i główne miasto Mołdawii. Przebiegały przezeń szlaki handlowe, rezydował tutaj metropolita mołdawski. Z tego powodu nagromadził się tutaj szereg zabytków pamiętających czasy świetności miasta, w tym dwie malowane cerkwie.

Cerkiew św. Jerzego „Mirăuţi”

Była to cerkiew koronacyjna hospodarów mołdawskich (od tej funkcji pochodzi zresztą nazwa świątyni, oznaczająca w języku polskim namaszczenie). Wzniesiona została staraniem hospodara Piotra Muşata (panował w latach 1375–1391). Gdy w 1403 r. Aleksander Dobry doprowadził do powstania mołdawskiej metropolii prawosławnej, właśnie ta cerkiew stała się siedzibą metropolity. Wskutek jej zniszczenia na początku XVI w. metropolia jednak została przeniesiona do monastyru św. Jana. Odbudowy cerkwi dokonano dopiero na przełomie XIX i XX w. zmieniając niestety znacznie pierwotne założenie. Co prawda podczas odnawiania znaleziono resztki pierwotnych malowideł, jednak wszystkie freski pochodzą z okresu odnowy cerkwi. Znajdują się tutaj groby fundatora oraz pierwszej żony Stefana Wielkiego, Eudoksji. Od południa przylega do cerkwi duża dzwonnica, przez której arkadę prowadzi wejście do świątyni.

Suczawa, cerkiew Mirăuţi (autorką zdjęcia jest Joanna Stremecka-Bednarczyk)

Monastyr św. Jana Nowego

Choć monastyr nosi wezwanie św. Jana Nowego, patrona Bukowiny (którego relikwie właśnie tutaj spoczywają), cerkiew klasztorna nosi wezwanie św. Jerzego. Jest to najważniejsza świątynia suczawska, siedziba tutejszego metropolity. Zbudowana została przez następców Stefana Wielkiego – Bogdana III Ślepego i Stefaniţę w latach 1514–1522 jako cerkiew metropolitarna (po zniszczeniu cerkwi Mirăuţi) – pełniła tę funkcję krótko, do momentu przeniesienia siedziby hospodarów oraz metropolitów do Jass kilkadziesiąt lat później. Ponownie siedzibą metropolity monastyr stał się dopiero w 1991 r.

Pierwotnie cerkiew składała się z nawy, komory grobowej i przednawia. Komora grobowa zniknęła wskutek późniejszej przebudowy – jej kosztem poszerzono nawę. W 1579 r. metropolita Teofan dobudował przedsionek, z kolei otwarty ganek pochodzi z XIX w. Cerkiew wieńczy wieża, ozdobiona niszami i – po raz ostatni w Mołdawii – dekoracją ceramiczną (emaliowanymi dyskami w różnych kolorach). Wewnątrz cerkwi szczególne znaczenie dla tutejszych wiernych posiadają relikwie św. Jana Nowego, patrona monastyru i Mołdawii, umieszczone tutaj w nawie – baldachim nad relikwiarzem pokrywa żywot świętego w srebrze. Malowidła wewnętrzne szczególnie cenne są w nawie i przednawiu – pochodzą z lat 1532–1534, choć częściowo były potem przemalowywane. Można znaleźć tutaj scenę chrztu Chrystusa (kopuła przednawia), żywot św. Jana Nowego (ściany przednawia). W scenie ukrzyżowania (w nawie) zwracają uwagę symboliczne przedstawienie rozejścia się chrześcijaństwa (postać zbierająca krew Chrystusa) i judaizmu (postać odganiana przez anioły). Ciekawe jest przedstawienie członków rodu hospodarów mołdawskich otaczających grób św. Jana Nowego. Na zewnątrz zachowały się wyblakłe resztki dekoracji malarskiej – nieźle zachowało się drzewo Jessego, poza tym częściowo akatyst, hierarchia niebiańska, żywot św. Jana Nowego oraz Sąd Ostateczny.

Obok cerkwi św. Jerzego w monastyrze zwraca uwagę kaplica pochodząca z 1629 r. (fundacji metropolity Anastasie Crimca), ozdobiona od zewnątrz malowidłem przedstawiającym żywot św. Jana Nowego. Z kolei z 1589 r. pochodzi wieża bramna, przez którą prowadzi wejście do monastyru (fundacji hospodara Piotra Schiopula).

Cerkiew św. Demetriusza

Kolejna bukowińska fundacja hospodara Piotra Raresza. Cerkiew wzniesiona została w latach 1534–1535. Wyjątkowo duża, zbudowana na planie trójkonchowym, posiada bardzo ciekawą, dużą wieżę, posiadającą dekorację ceramiczną (rzadko już spotykaną w tym czasie). Obok wejścia znajduje się tablica erekcyjna, na której przedstawiono herb Mołdawii w bardzo oryginalnej, włoskiej formie (wzorowanej na oprawie herbu papieża Sykstusa IV w Kaplicy Sykstyńskiej).

Z malowideł zewnętrznych (powstałych w latach 1537–1538) zachowały się tylko resztki – głównie z Drzewa Jessego, także dekoracja malarska w niszach pod dachem. Wewnątrz w przedsionku (posiadającym duże gotyckie okna) nie zachowały się żadne freski, zaś te z przednawia są mocno poczerniałe wskutek pożaru. Jedynie w nawie malowidła znajdują się w dobrym stanie, zwraca na siebie uwagę przede wszystkim obraz wotywny (zachowała się część przedstawiająca hospodara i jego rodzinę) oraz Chrystus Pantokrator w sklepieniu wieży.

Obok cerkwi znajduje się XVI-wieczna dzwonnica, fundacja hospodara Aleksandra Lapuşneanu (jej ostatnią kondygnację dobudowano w XIX w.). Na placu obok niej znaleźć można pozostałości pałacu hospodarów, zbudowanego w XV w., zniszczonego w XVII w.

Suczawa, herb Mołdawii z tablicy erekcyjnej cerkwi św. Demetriusza	Suczawa, dekoracyjne nisze pod okapem dachu cerkwi św. Demetriusza

Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego

Zbudowana w 1551 r. z fundacji Eleny, żony Piotra Raresza. W 1780 r. przeszła w ręce katolików (odprawiano tu też nabożeństwa unickie i ormiańskie), wówczas też przebudowano wnętrze świątyni – dla utworzenia większej jego jednolitości poszerzono przejścia pomiędzy poszczególnymi częściami. W ręce prawosławnych cerkiew wróciła w okresie międzywojennym, z tego też okresu pochodzi dekoracja malarska. Zwracają uwagę elementy gotyckiej kamieniarki obramowań drzwi i okien oraz płyta erekcyjna nad wejściem ozdobiona mozaiką przedstawiającą scenę Wniebowstąpienia.

Cerkiew św. Mikołaja

Zbudowana została w latach 1546–1551, a na początku XVII w. znacząco przebudowana. Dekoracja malarska pochodzi z końca XIX w. Co ciekawe, świątynia posiada wieżę nie nad nawą, ale przedsionkiem (dodano ją podczas przebudowy w XVII w.), a także cerkiew nie posiada żadnych apsyd. Nad wejściem znajduje się malowidło przedstawiające patrona.

Cerkiew Narodzin św. Jana Chrzciciela

Ufundowana została przez hospodara Bazylego Lupu w latach 1642–1643. Pozornie trójkonchowa, jednak z zewnątrz apsydy boczne (malutkie zresztą) nie są zaznaczone. Ściany pokryte są przez regularny układ nisz (ich wykorzystanie do udekorowania dolnych partii ścian było wówczas innowacją). Najbardziej charakterystycznym i ciekawym elementem świątyni jest połączenie wspólnym dachem cerkwi ze stojącą od północy dzwonnicą. Wewnętrzne freski pochodzą z końca XIX w.

Suczawa, cerkiew Narodzin św. Jana Chrzciciela

Monastyr ormiański „Zamca”

Monastyr ten zbudowany został na początku XV w. jako siedziba biskupstwa ormiańskiego powstałego w 1401 r. Z tego okresu pochodzi cerkiew św. Auksentego, ozdobiona malowidłami wewnętrznymi, pochodzącymi jednak z XVIII w. Na początku XVII w. powstały obecne zabudowania monastyru, wśród nich budynek mieszkalny pełniący dziś funkcję bramy. Na jego piętrze znajduje się malutka kaplica św. Grzegorza.

Monastyr w latach 1690–1691 służył jako baza polskim wojskom (pod dowództwem hetmana Stanisława Jabłonowskiego) podczas wypraw mołdawskich Jana III Sobieskiego. Przypominają o tym pozostałości założonych wtedy fortyfikacji ziemnych, a także popularna nazwa monastyru.

Suczawa, monastyr ormiański „Zamca”, sklepienie kaplicy św. Grzegorza	Suczawa, monastyr ormiański „Zamca”, budynek wieży bramnej
Suczawa, monastyr ormiański „Zamca”, cerkiew św. Auksentego	Suczawa, monastyr ormiański „Zamca”, gotyckie okno i ceramiczna dekoracja wokół nisz na ścianach kaplicy św. Grzegorza

Cerkiew ormiańska św. Krzyża

Zbudowana w XVI w., znacząco przebudowana na początku XX stulecia. Ciekawa jest przylegająca do cerkwi kaplica o smukłej kopule. Obok znajduje się również dzwonnica. W ściany budowli wmurowane są płyty nagrobne.

Cerkiew ormiańska św. Szymona

Tzw. „bazylika czerwonej wieży” zbudowana została w 1551 r., dzisiaj jest zniszczona (od półwiecza nieczynna). Wewnątrz znajduje się nagrobek fundatora, Agarsa Vastau. Wyróżnia ją ciekawa wieża nad nawą z hełmem w kształcie dzwonu. Obok znajduje się spora dzwonnica oraz zabytkowy cmentarz ormiański.

Ruiny zamku

Początki górującej nad miastem twierdzy sięgają okresu panowania hospodara Piotra Muşata, który przeniósł tutaj swoją siedzibę z Seretu w końcu XIV stulecia. Znaczną rozbudowę, wzorowaną na zamku Neamţ, przeprowadził hospodar Stefan Wielki w drugiej połowie XV w. Powstała w ten sposób potężna forteca, która za życia hospodara Stefana oparła się dwukrotnie Turkom, a w 1497 r. nie zdołały jej zdobyć wojska Jana Olbrachta. Skomplikowany system murów, potężny system bramny, wreszcie górujące nad miastem położenie, czyniły z twierdzy miejsce bardzo obronne. Dopiero w 1538 r. Turcy zdobyli twierdzę. Kilkanaście lat później została spalona podczas walk wewnętrznych przez hospodara Aleksandra Lapuşneanu i stopniowo podupadała. Odbudowana przez hospodara Bazylego Lupu w pierwszej połowie XVII w. już wkrótce została ponownie zniszczona (najpierw podczas oblężenia w 1653 r., potem wskutek wybuchu prochu w 1675 r.).

Dzisiaj dostępna ruina została częściowo odbudowana – widoczne białe linie na murach znaczą poziom, do którego zachowały się oryginalne fragmenty murów. Wśród ruin znaleźć można pozostałości kaplicy (wyraźnie rozpoznawalna jest jej apsyda), niegdyś malowanej. Charakterystycznym elementem jest czworoboczna wieża bramna, przez którą wkracza się na teren twierdzy. W pobliżu zamku znajduje się niewielki skansen.

Suczawa, ruiny twierdzy tronowej

2000–2025 Grzegorz Bednarczyk

Materiały z tej strony są objęte prawami autorskimi – zajrzyj do informacji na ten temat.